‘Lời nguyền tuổi 35’ — Nhân viên ngành công nghệ Trung Quốc lo lắng về độ tuổi bị sa thải
Gần đây, các thế hệ người dân Trung Quốc đang bước vào môi trường việc làm khó khăn nhất: Bằng cấp học thuật của sinh viên mới tốt nghiệp đại học ngày càng sụt giảm giá trị, khiến vấn đề tìm kiếm việc làm trở nên khó khăn; những người lao động hiện tại ở độ tuổi 30 lo lắng có thể bị sa thải bất cứ lúc nào. “35 tuổi” giờ đây đã trở thành “lời nguyền” cho việc làm, đặc biệt là lĩnh vực công nghệ.
Khi có một đồng nghiệp 35 tuổi bị sa thải, Lão Bạch (Lao Bai), 34 tuổi, lúc đó mới nhận ra rằng vị trí của anh tại ứng dụng video ngắn Kuaishou khó có thể giữ được.
“Tôi bị hoảng hốt và lo lắng. Tôi nhận ra rằng hoàn cảnh của chúng tôi rất giống nhau. Điều tương tự sẽ sớm xảy ra với tôi thôi,” Lão Bạch nói với tờ Financial Times.
Quả nhiên, chỉ vài tháng trước sinh nhật thứ 35 của mình, nhân viên phát triển phần mềm này cũng bị sa thải. Anh trở thành một nạn nhân khác trong quá trình tái cơ cấu của Kuaishou. Năm nhân viên hiện tại và một cựu nhân viên có hiểu biết trực tiếp về kế hoạch tái cơ cấu nói với Financial Times rằng, Kuaishou đang sa thải những nhân viên sơ cấp ở độ tuổi khoảng 35. Lão Bạch được cho biết rằng việc sa thải anh là một phần trong kế hoạch sa thải tổng thể của công ty. Công ty này từ chối bình luận.
Theo thông tin do mạng xã hội việc làm Momo công bố trên trang web của mình hồi năm 2021, một cuộc khảo sát của Viện Nghiên cứu Dữ liệu Momo cho thấy các công ty Internet lớn của Trung Quốc có thể được gọi là các công ty “trẻ.” Độ tuổi trung bình của nhân viên dao động từ 27 đến 33, trong đó nhân viên của các công ty như JD.com, Meituan, và Xiaomi trung bình từ 30 tuổi trở xuống. Độ tuổi trung bình của nhân viên Alibaba là 31, Tencent là 29, Baidu là 30. Độ tuổi trung bình của nhân viên ByteDance và Pinduoduo tương đối thấp, đều ở mức 27 tuổi. Độ tuổi trung bình của nhân viên Kuaishou là 28.
Do nền kinh tế đang phát triển chậm lại và những lo ngại về sự giám sát [của chính phủ], nên ngành công nghệ đang chứng kiến làn sóng sa thải liên tục. Báo cáo tài chính mới nhất của Kuaishou cho thấy, cổ phiếu của công ty đã giảm 88% kể từ khi niêm yết tại Hồng Kông vào năm 2021. Vào tháng 12/2021, công ty có 28,000 nhân viên; cho đến tháng 06/2023, công ty này đã cắt giảm tổng số nhân viên xuống 16%.
“Lời nguyền tuổi 35” là nguyên nhân khiến nhân viên ngành công nghệ lo lắng. Một cuộc khảo sát năm ngoái của nền tảng tuyển dụng Lagou.com cho thấy 87% lập trình viên “rất lo lắng” về việc bị sa thải hoặc không thể tìm được công việc mới sau khi bước sang tuổi 35.
Một khi thất nghiệp, những người trên 35 tuổi rất khó tìm được việc làm khác. Một lập trình viên 38 tuổi vừa bị một tập đoàn gọi xe lớn cho nghỉ việc cho biết rằng rất khó tìm việc làm mới. “Thị trường việc làm rất tệ, thậm chí còn tệ hơn năm ngoái, đặc biệt đối với một lập trình viên lớn tuổi như tôi,” anh cho hay.
Theo Reuters, ông Chu Thiên (Zhu Tian), giáo sư kinh tế tại Trường Kinh doanh Quốc tế Trung Quốc Châu Âu (CEIBS) ở Thượng Hải, cho biết: “Chúng ta đang ở trong thời kỳ suy thoái. Nếu quý vị nói chuyện với 10 người, 7 người trong số họ sẽ nói: ‘Chúng tôi đã trải qua một năm tồi tệ.’”
Nhóm từ “lời nguyền tuổi 35” bắt nguồn từ trên mạng xã hội, dùng để mô tả tin đồn nhân viên lớn tuổi bị các công ty công nghệ lớn sa thải, nhưng hiện nay hiện tượng này đang ngày càng phổ biến. Nhiều thông báo tìm việc làm trực tuyến quy định rõ ràng người nộp đơn không được lớn hơn độ tuổi này. Các công ty có một nhận thức chung rằng những người lao động lớn tuổi ít sẵn sàng chấp nhận thời gian làm việc dài do phải gánh vác trách nhiệm gia đình.
Nguyên nhân là do cuộc đàn áp của chính phủ Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã khiến hàng chục ngàn người trong ngành công nghệ bị sa thải trong vài tháng qua, mà những nhân viên lớn tuổi đặc biệt dễ bị ảnh hưởng nhất.
Hồi tháng 11/2020, ĐCSTQ đã bắt đầu chiến dịch kiềm chế những đại công ty Internet, đầu tiên là hủy bỏ đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) của Ant Group. Trong 18 tháng tiếp theo, chính phủ ĐCSTQ liên tiếp đàn áp các ngành công nghiệp từ công nghệ, tài chính đến trò chơi, giải trí, và giáo dục đào tạo, v.v.
Doanh nghiệp tư nhân là nguồn tạo việc làm lớn nhất, đóng góp hơn 80% cơ hội việc làm ở Trung Quốc. Các công ty bị các quy định trấn áp đã thực hiện sa thải trên quy mô lớn. Điều này không chỉ khiến một số lượng lớn nhân viên bị sa thải mà còn khiến thanh niên Trung Quốc gặp khó khăn hơn trong vấn đề tìm việc làm.
Ông Doug Guthrie là Giám đốc điều hành Sáng kiến Trung Quốc (China Initiatives) tại Trường Quản lý Toàn cầu Thunderbird của Đại học Tiểu bang Arizona (Arizona State University Thunderbird School of Global Management) tại Hoa Kỳ. Ông Guthrie nói với CNN rằng tình trạng sa thải trong ngành công nghệ Trung Quốc là do ĐCSTQ “tự tạo ra.”
Điều đáng lo ngại hơn nữa là khi nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục xấu đi, độ tuổi tuyển dụng trong các ngành nghề khác nhau sẽ ngày càng trở nên “trẻ hơn.”
Mới đây, một siêu thị Trung Quốc đã đăng tin tuyển nhân viên thu ngân trong độ tuổi từ 18 đến 30, thu hút hàng trăm triệu lượt xem và hàng chục ngàn bình luận trên nền tảng xã hội X (trước đây gọi là nền tảng Twitter). Có cư dân mạng nói rằng ngay cả siêu thị cũng không muốn những người trên 30 tuổi nữa. Quảng cáo tuyển dụng này có nghĩa là những người trên 30 tuổi sẽ bị loại lập tức.
“Tuy đòn này chưa đánh vào người tôi nhưng nhìn thấy cảnh này tôi vẫn cảm thấy rất khó chịu. Rất nhiều tin tuyển dụng không nhắc đến người ở độ tuổi trên 35, còn muốn để người ta sống không?” Cư dân mạng này nói, “35 tuổi thì dây dưa với ai, chọc giận ai chứ, có cần chôn vùi người ta không? Xã hội này không phải quá bệnh hoạn sao?”
Một người dùng mạng xã hội khác cho biết năm nay anh 33 tuổi, và đã tìm việc được 3 năm rồi.
